21 maart, 2006

Bewustzijn, blok aan het been van de positivisten

Wat is toch de kracht achter al die mensen die zich weigeren neer te leggen bij de dictaten van het positivistisch geloof? De kracht die ervoor gezorgd heeft dat ondanks alles de traditionele kerken in het westen misschien wel op apegapen liggen, maar nog steeds niet dood zijn. Bovendien is de religieuze beleving na de ontkerking van de jaren zestig en zeventig in de jaren tachtig terug gaan kiemen. Gemuteerd in de bontgekleurde New Age-beweging is in de decenia die volgden een braambos gegroeid.
Verschillende nog enigszins schuchtere uitlatingen van allerminst leeghoofdige media-figuren (recent Thé Lau, Dirk Blanchart, Luc De Vos) doen bovendien vermoeden dat de beweging stilaan een kritische massa bereikt die de braambos spontaan kan doen ontbranden.

Wat is de kracht achter die beweging?

In de New Age beweging valt de sterke oriëntatie op beleving op. Niet meer braaf luisteren naar een mummelende pastoor maar yoga doen, tai-chi-lopen, tantra, zelf mediteren, voelen en 'tot jezelf komen'.
Dat 'tot jezelf komen' is een term uit New Age kringen waar skeptici zich graag vrolijk over maken. De zweverige context waarin het vaak gebruikt wordt ngen draagt daar natuurlijk toe bij.

Maar op zijn zuivere betekenis wijst het in de richting van ons bewustzijn.
Bewustzijn is een begrip met vele lagen. Het omvat onze intelligentie, onze zintuiglijke waarneming, onze gevoelens en de onweerlegbare maar tevens onzegbare ervaring van 'zijn'.
Er is vooral atheïstische wetenschappers veel aan gelegen om dit bewustzijn te demystifiëren.

De filsofische discussie rond het begrip 'quale' is daarvan een schitterend voorbeeld. Quale is de zuiver zintuiglijke ervaring van een waarneming (bv. de ervaring van een kleur) en als dusdanig is het niet verwonderlijk dat het nogal weerbarstig is om gevat te worden door theorieën. Het appeleert ook min of meer rechtsreeks aan ons bewustzijn en onze beleving.

Dat bewustzijn, die beleving is de kracht die vandaag religie en spiritualiteit een nieuw elan geeft. Dat verklaart meteen ook kinderachtige verbetenheid van pogingen tot demystificatie van het bewustzijn door fundamentalistische atheïsten zoals Daniel Dennett (zoals in hogerstaande discussie).

Geen opmerkingen: